Czy nieleczona zgaga może prowadzić do powikłań? Jakich?

Choroba refluksowa przełyku (ang. gastroesophageal reflux disease – GERD)  od wielu lat należy do najczęstszych schorzeń górnego odcinka przewodu pokarmowego. Głównymi i najbardziej uciążliwymi objawami refluksu jest zgaga oraz cofanie treści pokarmowej z żołądka do przełyku, bez odruchu wymiotnego. GERD jest schorzeniem przewlekłym, w którego przebiegu występują okresy zaostrzeń i remisji. Nieleczony GERD o ciężkim przebiegu może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak zwężenie przełyku oraz krwawienie z przewodu pokarmowego. Choroba ta powoduje znaczne pogorszenie jakości życia związanej ze zdrowiem, pogorszając ogólne samopoczucie, a jej powikłania mogą powodować trwały uszczerbek na zdrowiu. (1,2)

W ostatnich latach coraz częściej notuje się przypadki wystąpienia refluksu jelitowo-żołądkowego występujące przede wszystkim w krajach o wysokim rozwoju cywilizacyjnym, tj. mieszkańców Ameryki Północnej i Europy Zachodniej, w tym też w Polsce. Liczba stwierdzonych przypadków GERD zwiększa się również w krajach azjatyckich. Do rozwoju choroby GERD dochodzi w momencie powstania zaburzenia równowagi pomiędzy czynnikiem drażniącym, którym jest cofająca się kwaśna treść żołądkowo-jelitowa a czynnikami ochraniającymi błonę śluzową przełyku. Przewlekły GERD może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań, w tym nadżerkowego zapalenia przełyku, powstawania zwężeń i metaplazji Barretta, co zwiększa ryzyko raka przełyku. (3, 4)

Obok typowych symptomów GERD takich jak ulewania czy wymioty, wymienia się następujące objawy: nawracające infekcje (dróg oddechowych, uszu, zatok), chrypka, ubytki szkliwa, zapalenie dziąseł, próchnica zębów, przewlekły kaszel, astma oskrzelowa, bezdech, napady bradykardii, dysfagia, słaby przyrost masy ciała, ból, drażliwość i wiele innych. Próchnica mająca związek z kwasem produkowanym przez bakterie obecne w płytce  nazębnej objawia się innym obrazem klinicznym niż ubytki niepróchnicowego pochodzenia, powstające w chorobie refluksowej. (5)

U części pacjentów refluks ma przebieg bezobjawowy a osoby dotknięte tą chorobą nie odczuwają żadnych dolegliwości. Do znanych powikłań GERD oprócz zwężenia przełyku, owrzodzenia, krwawienia z owrzodzenia, perforacji owrzodzenia, przełyku Barretta należą również próchnica zębów oraz zapalenie i owrzodzenia kącików warg. Długotrwała ekspozycja śluzówki przełyku na kontakt z treścią żołądkową i utrzymujące się zapalenie sprzyja uszkodzeniu komórek błony śluzowej. Początkowym etapem powikłań refluksu jest metaplazja jelitowa (zmiany takie określa się mianem przełyku Barretta), w której dochodzi do zwykle nieodwracalnej zmiany dojrzałych komórek błony śluzowej przełyku w komórki nabłonka jelita. Kolejnym stadium transformacji nowotworowej jest dysplazja (nieprawidłowości w wyglądzie komórek oraz zaburzenia w budowie tkanki) niskiego i wysokiego stopnia, a w konsekwencji rozwój raka przedinwazyjnego oraz inwazyjnego przełyku. (4, 6)

Do podstawowych metod leczenia GERD należą: edukacja pacjentów dotycząca prowadzenia zdrowego trybu życia (zalecenia dotyczące zdrowego odżywiania się, unikania spożywania alkoholu, palenia tytoniu) oraz leczenie farmakologiczne z zastosowaniem IPP (inhibitorów pompy protonowej). Uważa się, że stosowanie IPP w terapii refluksu jest bezpieczne, zarówno u dzieci jak i dorosłych, niemniej stosowanie tych leków musi opierać się na właściwych wskazaniach, a pacjenci powinni podlegać wnikliwej obserwacji lekarskiej, zwłaszcza podczas długotrwałego leczenia. (5)

Bibliografia:

  1. Gąsiorowska A., Janiak M., Waśko-Czopnik D., Skrzydło-Radomańska B., Drobnik J., Mastalerz-Migas A., Rydzewska G., Postępowanie u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych, Lekarz POZ 3–4/2019
  2. Strudyńska−Karpińska M., Grabowski K., Choroba refluksowa przełyku – powikłania i sposoby leczenia chirurgicznego, Adv Clin Exp Med 2005, 14, 1, 39–45.
  3. Howden CW, Chey WD. Gastroesophageal reflux disease. J Fam Pract. 2003 Mar;52(3):240-7. PMID: 12620183.
  4. Pabiańczyk R., Majka J., Drozdowicz D., Urbańczyk K., Brzozowski T., Naturalny rozwój przełyku Barretta i raka gruczołowego przełyku w doświadczalnych modelach choroby refluksowej przełyku, Przegląd Gastroenterologiczny 2011; 6 (3): 176–186
  5. Wójcicka A., Zalewska M., Czerech E., Jabłoński R., Grabowska S.Z., Maciorkowska E., Próchnica wieku rozwojowego chorobą cywilizacyjną, Przegląd Epidemilogiczny 2012; 66: 705 – 711
  6. Krogulska A., Wąsowska-Królikowska K., Refluks żołądkowo-przełykowy a refluks krtaniowogardłowy – znaczenie w laryngologii, Otorynolaryngologia 2009, 8(2): 45-52