Choroba refluksowa przełyku (GERD – gastroesophageal reflux disease) jest jedną z najczęstszych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego. Choroba refluksowa przełyku rozwija się, gdy dochodzi do cofania się treści żołądkowej do przełyku powodując dokuczliwe objawy i/lub powikłania. Dominującym objawem refluksu przełyku jest zgaga, która pojawia się przynajmniej raz w tygodniu, a także wsteczne zarzucanie treści żołądkowej, jak również zespół bólu w klatce piersiowej, ból w nadbrzuszu i zaburzenia snu wywołane refluksem. Zgaga to nieprzyjemne uczucie palenia lub pieczenia w okolicy zamostkowej lub w dołku podsercowym, pojawiające się najczęściej około 30 – 60 minut po posiłku. Dolegliwość ta często wywołuje dyskomfort fizyczny oraz psychiczny, powodując obniżenie jakości życia. Szacuje się, że około 20% ogólnej populacji w krajach rozwiniętych cierpi na skutek choroby refluksowej przełyku. Epizody zgagi pojawiające się średnio raz w miesiącu występują u około 44% ogólnej populacji (1, 2, 3).
Ogólna częstość występowania objawów GERD jest porównywalna u kobiet i u mężczyzn. Czynnikami ryzyka, które mogą przyczyniać się do wystąpienia objawów refluksu przełyku, w tym zgagi, są nadmierna masa ciała, zwłaszcza otyłość ((wzrost ryzyka wystąpienia objawów GERD jest proporcjonalna do wartości wskaźnika masy ciała (BMI – body mass index)), spożycie alkoholu, palenie tytoniu, poposiłkowa i intensywna aktywność fizyczna, a także brak regularnego wysiłku fizycznego. Czynnikiem indukującym pojawienie się GERD może być również spożywanie tłustych, smażonych, kwaśnych, pikantnych potraw/produktów, soków pomarańczowych i grejpfrutowych, pomidorów i przetworów z pomidorów, czekolady, kawy/herbaty, napojów gazowanych, alkoholu. Codzienne nawyki żywieniowe, takie jak nieregularne spożywanie posiłków, a także duża ilość posiłków, spożywanie posiłków tuż przed snem może korelować z objawami GERD (2, 4).
Zmiana trybu życia może zmniejszyć lub nawet wyeliminować dolegliwości związane z GERD, takie jak: cofanie treści żołądkowej do przełyku i zgagę. Zmiany, które powinno się uwzględnić to: zaprzestanie palenia tytoniu, unikanie stresujących sytuacji jeśli to możliwe, spożywanie potraw lekkostrawnych, o niskiej zawartości tłuszczów, unikanie picia nadmiernej ilości alkoholu, unikanie spożywania posiłków krótko przed snem, użycie kilku poduszek do spania, które spowodują, że głowa będzie uniesiona wyżej niż żołądek, zapobiegnie to cofaniu się kwasu do przełyku (osoby z GERD uskarżające się na nocne występowanie dolegliwości powinny spać z uniesieniem wezgłowia łóżka około 30° od poziomu podłoża) (5).
Nieleczona choroba refluksowa może prowadzić do poważnych powikłań. Farmakoterapia traktowana jest jako leczenie pierwszego rzutu u pacjentów z GERD, ale modyfikacje stylu życia, w tym wdrożenie właściwego postepowania dietetycznego, są ważnymi elementami wspomagającymi leczenie choroby (6). Zmiana trybu życia i skorygowanie nawyków żywieniowych znacząco poprawia samopoczucie, powoduje zmniejszenie dolegliwości i jest nierozłącznym uzupełnieniem leczenia farmakologicznego. Podstawową grupą leków stosowanych w chorobie refluksowej są inhibitory pompy protonowej (IPP). Jest to grupa leków, która najsilniej hamuje wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Z uwagi na bezpieczeństwo, skuteczność oraz dobrą tolerancje stosowanie leków z grupy IPP powoduje poprawę jakości życia wielu osób (3, 7).
Bibliografia:
- Dąbrowski A, Zgaga – pierwsze kroki w edukacji chorego, diagnostyce i leczeniu, Medycyna po Dyplomie, 2018, 07-08
- Taraszewska A. Risk factors for gastroesophageal reflux disease symptoms related to lifestyle and diet. Rocz Panstw Zakl Hig. 2021;72(1):21-28. doi: 10.32394/rpzh.2021.0145. PMID: 33882662.
- Kłos J, Lipiński M, Rydzewska G. Leczenie choroby refluksowej przełyku – co nowego? Terapia, nr 10, (344) 2016 Str. 6-11
- Gąsiorowska A, Janiak M, Waśko-Czopnik D, Skrzydło-Radomańska B, Drobnik J, Mastalerz-Migas A. Rydzewska G. Postępowanie u pacjentów z objawami choroby refluksowej przełyku – rekomendacje dla lekarzy rodzinnych. Lekarz POZ. 2019;5(3):245-265.
- Dudkowiak R, Poniewierska E. Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej Przełyku, Family Medicine & Primary Care Review 2012, 14, 4: 586–591
- Korzonek M, Dziergas A. Kuczyńska M. Choroba refluksowa przełyku (GERD) — problem wciąż aktualny, Forum Medycyny Rodzinnej, tom 8, nr 5, pp. 201-210, 2014.
- Kumor P. Zastosowanie inhibitorów pompy protonowej w leczeniu choroby refluksowej, Świat Medycyny i Farmacji, październik 2011